Doğanın, topluluğun ve iyiliğin gücü

Carmen Suriel'in evi, onun kişisel sığınağı. Yemyeşil ağaçlardan çarkıfelek meyveleri sarkıyor, muz ağaçlarının yaprakları göğe uzanıyor, ana bahçe kapısı tropikal çiçeklerle sarılı ve Coni adındaki kar beyazı tavşan, Carmen'in bahçesinde sessizce nöbet tutuyor.

Ağırbaşlı bir edası olan bu tatlı mı tatlı tavşan için Carmen, "Modellik yapmaya bayılır." diyor şakayla. Ama Carmen de model, bir rol modeli.

Dominik Cumhuriyeti'nde doğan Carmen, 17 yaşından beri Porto Riko'da yaşıyor. Yakın zamanda Dominik Cumhuriyeti'ne dönerek kendi ailesini kuran oğlu Emmanuel'i tek başını yetiştirmiş.

Aynı zamanda yaşlılara bakım hizmeti sunuyor; bu da özverili ve koruyucu olmayı öğreten bir görev. 2017'de Maria Kasırgası Porto Riko'yu vurunca Carmen ve topluluğu el birliğiyle yerleşimlerini yeniden inşa etmek ve iyileşme sağlamak için kolları sıvadı.

Carmen, kendi topluluğu içinde birleştirici biri olarak biliniyor. Yaşlı bir adam hastalandığında komşularıyla birlik olup ona çarşaf, havlu ve daha başka malzeme sağlamış. Adam hastaneye kaldırıldığında bakımına yardımcı olmuş.

Topluluk içinde insanların sık sık böyle birbirine destek olduğunu anlatıyor: Komşular doktor randevusu olanı arabasıyla götürür, birbirlerinin evindeki onarım işlerine ve araba tamirine yardım edermiş. Carmen gülümseyerek, "Bizim burada insanlar çok duyarlıdır." diyor. "Birbirlerine yardım etmeyi gerçekten severler."

Carmen, Maria Kasırgası boyunca Miramar, Santurce'de, baktığı yaşlı bir kadının üçüncü kattaki apartman dairesinde kalmış. "Devrilen ağaçlar yolları kapadığı için onunla ilgilenen diğer bakıcı işe gelemeyince yedi gün boyunca aralıksız yanında kaldım." diye anlatıyor.

Baktığı hastanın balkonuna galonlar dolusu su boşalıp devrilen ağaçların parçaları düşerken Carmen, hastasına fark ettirmeden enkazı kaldırmak için elinden geleni yapmış. Carmen, hastasına dışarıdaki fırtınayı belli etmemeye kararlıymış. Ama yine de şiddetli rüzgârların uğultusu evin içinden duyuluyormuş.

Carmen, "Daha önce hiç bu kadar şiddetli bir kasırga görmemiştim." diyor. "Kasırgaları başkasından dinleyerek öğreniyorsunuz ama o anları yaşamak bambaşka. Başkasından dinlemek ve kendi gözüyle görmek tamamen farklı şeyler."

Carmen eve döndüğünde kendi evinin ağır hasara uğradığını görmüş. Çatısı çöken, döşemelerini su basan ev ondan sonra aylarca elektriksiz kalmış.

Kasırgası Maria bir hafta içinde dindi ancak etkisi aylarca sürecek hatta dolaylı etkileri yıllara yayılacaktı. Yerleşimlerde elektrik kesintileri yaşandı, evler yıkıldı ve 3 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Afetten sonraki kurtarma çalışmalarına ilk katılanlar arasındaki kitle örgütleri bugün de adanın yeniden kuruluşu için çalışmayı sürdürüyor.

Topluluğa dayalı olan karşılıklı yardım sisteminde insanlar kaynaklarını, paralarını ve zamanlarını birbirleriyle paylaşıyor. Bugün de Airbnb.org ve SBP gibi kâr amacı gütmeyen kuruluşlar aynı sistemi sürdürüyor. SBP, sosyal etki yaratma amacıyla kurulmuş olan ve afete dayanıklılık ile afetten sonra toparlanma yeteneklerini güçlendirmeye odaklanan bir örgüt.

Büyük felaketlerde yıkılan evleri yeniden inşa etmek için çalışıyor. Kasırgadan hemen sonra kurtarma ekibi gönderdi ve Temmuz 2018'de resmî Porto Riko örgütü faaliyete geçti. SBP ve Airbnb.org, evleri onarılmakta olan insanlara konaklayabilecekleri yerler sağlamak için iş birliği ediyor.

SBP'nin Porto Riko Yürütme Başkanı ve Carmen'in topluluğunun bir üyesi olan Edgardo Maldonado, "Kasırgalara açık bir bölgedeyiz." diyor. "Daha önce de fırtınalar ve kasırgalar yaşadık. Ancak Maria kadar büyüğünü görmemiştik."

Carmen'in oturduğu semt, SBP'nin Porto Riko'da yardım ettiği ilk yerleşim oldu ve Carmen'in evi de 2019'da Edgardo'nun görevlendirildiği ilk binaydı. Edgardo ve SBP'nin görevlendirdiği inşaatçılar, işe başlayana kadar Carmen'in evinde ne kadar hasar olduğunu bilmiyorlardı. Kısa süre sonra ahşap aksamın çürümekte olduğunu ve elektrik tesisatı ile çatının değiştirilmesi gerektiğini fark ettiler.

Topluluğumuzun cömertliği sayesinde Carmen ve köpeği, aynı semtte Angel adlı ev sahibinin sağladığı mekânda rahat bir konaklama imkânı buldu.

Edgardo, "Sanırım Carmen (konaklama yerinin) aynı semtte olduğunu öğrenince çok sevindi." diyor. Evine yakın olunca Carmen, köpeğini her gün eve götürerek besleyebilmiş ve inşaat faaliyetlerinin sonuna doğru da gönüllüler ve işçilerle birlikte evin badanasında çalışmış.

"Evim metruk bir yer gibi görünüyordu, sanki içinde kimse yaşamıyor gibi." diyor. "Şimdi iyi görünüyor ve daha güvenli. Komşularım da yardım aldı (başka kuruluşlardan). Sanıyorum bu yardımseverlik ruhu tüm topluluğa bir şeyler sundu."

Carmen burada kaldığı süreyi sevgi ve sevinçle hatırlıyor. Başkalarına destek sunmaya alışmış bir bakıcı için bu, rollerin tersine döndüğü bir andı. Evinden fazla uzaklaşmadan evinden uzakta dinlenmek, Carmen için işin en güzel kısmıydı. "Sahi, bir de klima." diyerek kıkır kıkır gülüyor.

Carmen karakterinin, topluluğunun ve evinin güçlü yönleri üzerine düşünürken doğaya dönüyor. "Çetin savaşlar ve zorluklar atlattım. Ama sonuçta ben Akrep burcuyum." diyor. "Burçlar içinde bir tek bizde şu üçü birden var: havada uçan kuş, yerde sürünen yılan ve akrep. Yerin altında bile hayatta kalmayı başarırız."